Wiedza dotycząca oddziaływania smaku (a właściwie pięciu smaków) na naszą psyche i somę jest jednym z filarów filozofii odżywiania według pięciu przemian. I tak, zgodnie z filozofią tradycyjnej medycyny chińskiej, każdej przemianie przyporządkowany jest jeden ze smaków: słodki, słony, gorzki, kwaśny lub ostry. Każdy z nich ma określone właściwości i inaczej wpływa na nasz organizm, jego funkcjonowanie, nasze nastroje, a także ogólny stan zdrowia.
W dużym uproszczeniu możemy stwierdzić, iż celem dietetyki pięciu przemian jest wyważone i kompletne odżywianie organizmu – a żeby to osiągnąć, każdy posiłek powinien zawierać w sobie odpowiednio zbilansowane wszystkie pięć smaków.
Klasyfikacja pożywienia według pięciu smaków to najstarszy system w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej. Rozróżniamy ich pięć: słodki, ostry, słony, kwaśny i gorzki. Smaki te mogą być podzielone w zależności od ich jakości Yang lub Yin.
- Yang – słodki, ostry
- Yin – słony, kwaśny, gorzki
Dieta według Pięciu Przemian oparta jest na teorii, że wszystko w naturze składa się z pięciu podstawowych elementów: Drzewa, Ognia, Ziemi, Metalu i Wody. Każdy z tych elementów ma swoje cechy, które przekładają się na smaki, organy ciała i pory roku. Każdy smak przynależy także do jednej z pięciu przemian:
✓ Smak słodki – Śledziona i Żołądek – Ziemia
Smak słodki przypisany jest do śledziony i żołądka. Ma właściwości tonizujące, wzmacniające i harmonizujące. Spożycie słodkiego smaku pomaga w budowie energii Qi, działa relaksująco i wspomaga trawienie. Jednak nadmierne spożywanie słodyczy może prowadzić do problemów z wilgocią w organizmie.
✓ Smak ostry – Płuca i Jelito Grube – Metal
Smak ostry wpływa na płuca i jelito grube. Ma właściwości rozpraszające, stymulujące i pobudzające krążenie krwi oraz energii Qi. Pomaga w usuwaniu blokad, zimna i nadmiaru wilgoci, działa również jako naturalny środek przeciwbakteryjny i przeciwzapalny.
✓ Smak słony – Nerki i Pęcherz Moczowy – Woda
Smak słony jest powiązany z nerkami i pęcherzem moczowym. Ma działanie zmiękczające, nawilżające oraz detoksykujące. Jest używany w medycynie chińskiej do zmiękczania twardych narośli oraz do oczyszczania organizmu z toksyn.
✓ Smak kwaśny – Wątroba i Pęcherzyk Żółciowy – Drzewo
Kwaśny smak przypisany jest do wątroby i pęcherzyka żółciowego. Działa ściągająco i stabilizująco, co oznacza, że pomaga w zatrzymaniu płynów ustrojowych w organizmie. Jest korzystny przy problemach z nadmiernym poceniem, biegunką czy wypadaniem włosów.
✓ Smak gorzki – Serce i Jelito Cienkie – Ogień
Gorzki smak oddziałuje na serce i jelito cienkie. Posiada właściwości osuszające i odtruwające, wspomaga trawienie oraz obniża gorączkę. Smak ten jest szczególnie przydatny przy problemach z nadmiarem wilgoci i gorąca w ciele.
Zasada komponowania posiłków
Idealne danie powinno zawierać wszystkie pięć smaków, z przewagą smaku odpowiadającego aktualnej porze roku lub indywidualnym potrzebom organizmu.
Elementy „odżywiają” się nawzajem w kolejności: Drzewo → Ogień → Ziemia → Metal → Woda → Drewno
Uwzględnianie tego cyklu w komponowaniu posiłków wspiera trawienie i przyswajanie składników odżywczych.
Dostosowanie do pór roku:
- Wiosna (Drewno): Więcej kwaśnych i zielonych produktów
- Lato (Ogień): Lekkie, chłodzące potrawy
- Późne lato (Ziemia): Więcej słodkich warzyw i zbóż
- Jesień (Metal): Ostre smaki, warzywa korzeniowe
- Zima (Woda): Ciepłe, pożywne zupy, więcej soli
Stosowanie diety według Pięciu Przemian może pomóc w zbalansowaniu energii organizmu, wspieraniu trawienia i ogólnej poprawie samopoczucia. Pamiętaj jednak, że jest to podejście holistyczne i najlepiej stosować je w połączeniu z innymi zasadami zdrowego stylu życia.
