Tłuszcze (inaczej: lipidy) – jedne z podstawowych, obok białek i węglowodanów, składniki pokarmowe. Tłuszcze są grupą różnorodnych związków nierozpuszczalnych w wodzie.
Ze względu na budowę, można je podzielić na:
- proste (triacyloglicerole i woski, w ich skład wchodzą pierwiastki: węgiel, wodór i tlen),
- złożone (fosfolipidy i glikolipidy, w skład których, oprócz wymienionych pierwiastków, wchodzą fosfor, czasem azot lub siarka).
- sterole.
Tłuszcze pełnią w organizmie człowieka różnorodne funkcje:
- obok węglowodanów są skoncentrowanym źródłem dla narządów i tkanek (spalenie 1 g tłuszczu dostarcza 9 kcal)
- umożliwiają gromadzenie energii, stanowiąc zapasowy materiał energetyczny organizmu,
- stanowią źródło NNKT oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, E, D, K) ułatwiając równocześnie ich wchłanianie,
- stanowią budulec błon komórkowych i mózgu,
- biorą udział w syntezie wielu niezbędnych dla funkcjonowania organizmu związków (np. prostaglandyn),
- są niezbędne do syntezy hormonów steroidowych,
- ułatwiają połykanie, poprawiają smak potraw.
Pomimo różnorodnej i niezwykle istotnej roli tłuszczów w organizmie, nadmierne ich spożycie jest niekorzystne. Zbyt duża ilość tłuszczów w diecie może przyczyniać się do nadwagi i otyłości, natomiast duże spożycie tłuszczów nasyconych do chorób układu krążenia.
Tłuszcze jadalne w diecie człowieka są pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego. Tłuszcze roślinne otrzymywane są z nasion lub owoców roślin oleistych, tłuszcze zwierzęce pozyskuje się natomiast z tkanek lub mleka zwierząt lądowych oraz z tkanek zwierząt morskich. Źródłami tłuszczu zwierzęcego (oprócz tłuszczów jadalnych: masła, smalcu, słoniny itp.) są mięso i wędliny, ryby, jaja oraz produkty mleczne. Zaleca się, aby tłuszcz w diecie osób dorosłych dostarczał 20-35% energii.
Źródła:
- Ciborowska H., Rudnicka A. Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Wyd. PZWL Warszawa 2007
- Gawęcki J., Hryniewiecki L. (red.) Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 1998
- Gertig H. Gawęcki J. Słownik terminów żywieniowych. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2001
- Jarosz M. (red.) Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja. Wyd. IŻŻ Warszawa 2012